تاثیر خمس ارباح مکاسب بر توزیع درآمدمطالعه موردی ۱۳۸۴-۱۳۶۵

خمس یکی از واجبات مالی در اسلام است. آیه 41 سوره انفال بر وجوب و موارد مصرف آن دلالت داشته و در نزد ائمه شیعه(ع) خمس به نحو کلی بر هفت چیز تعلق می­گیرد. یکی از موارد مهم آن خمس ارباح مکاسب است. با توجه به نرخ و شرایط وجوب آن می­تواند ماهیت مالیات داشته باشد لکن تفاوت­هائی نیز بین آن با مالیات مصطلح وجود دارد. موارد مصرف آن دلالت بر آن می کند که یکی از مهمترین اهداف جعل آن، هدف توزیعی است. به دلیل گستره شمول آن بر همه موارد درآمد و ثبات نرخ آن می­تواند کمترین تعارض را با کارائی داشته باشد. بنابراین، در این نوشتار در ابتدا با بیان شرایط تعلق و معافیت­های آن، حدود موضوع را از این دو حیث معلوم کرده سپس، براساس دیدگاه بعضی از فقهاء که خمس را از جمله درآمدهای دولت اسلامی می دانند و با نگاهی مالیاتی به آن، روش­های متفاوت برای برآورد مالیات در هر کشور را بیان می­کنیم. با توجه به اطلاعات اقتصادی موجود در مورد خمس ارباح مکاسب و متغیرها و پارامترهای مربوط به آن، روش توزیع دوطرفه پارتو را برای برآورد خمس ارباح مکاسب در بین دهک های مختلف درآمدی معرفی نموده و سپس، بر اساس آمارهای موجود مقدار بالقوه آن را برای سال های مطالعه تخمین می زنیم و در آخر به مقایسه ضریب جینی- به عنوان یک شاخص توزیعی- قبل و پس از اداء خمس می پردازیم .